The relation between scientific realism and constructive empiricism: Bas van Fraassen

Tesis (Bachelor) , 2013 , 79 Páginas

Filosofía - Teoría (cognición, ciencia, lógica, idioma)

Ως επιστηµονικός ρεαλισµός χαρακτηρίζεται η άποψη που πρεσβεύει ότι όταν µια επιστηµονική θεωρία γίνεται αποδεκτή, τότε η ίδια η θεωρία ή και τα διάφορα επιµέρους στοιχεία της θεωρίας αυτής γίνεται αποδεκτό ότι συσχετίζονται µε τον πραγµατικό κόσµο. Ο επιστηµονικός ρεαλισµός υποστηρίζει δηλαδή ότι οι επιστηµονικές θεωρίες περιγράφουν τα πράγµατα όπως ακριβώς είναι και δεν αποτελούν απλώς χρήσιµα εργαλεία για να εξηγήσουν, να προβλέψουν και να ελέγξουν τις εµπειρίες µας. Οι επιστηµονικές θεωρίες ανταποκρίνονται στην πραγµατικότητα και δεν έχουν µια εργαλειακή αξία κατανόησης του κόσµου µας.1 Αντίθετα ο λεγόµενος αντιρεαλισµός υποστηρίζει ότι οι θεωρίες γίνονται αποδεκτές όταν αυτές αποτελούν χρήσιµα εργαλεία κατανόησης του κόσµου µας είτε διότι έχουν µια αναπαραστατική αξία είτε όχι (όπως για παράδειγµα υποστηρίζει ο van Fraassen µε τη θεωρία του για τη διάσωση των παρατηρήσιµων φαινοµένων). [...]

Euoaywyý.

To 0sµa ıyç naqonoyç 6ınZmµaıınýç sqyaoíaç a oqá oıov 6ıáZoyo µsıaÇn 6no oyµavıınúv ıZooo ınúv qsuµáımv ıyç snozýç µaç, ıou snıoıyµovınon qsaZıoµon naı ıou naıaonsuaoıınon sµnsıqıoµon.

O 6ıáZoyoç auıóç snıívsıaı oıa 0sµaıa ıyç snıoıyµovınýç sÇýyyoyç, ıyç aZý0sıaç, ıyç sµnsıqınýç snáqnsıaç ımv 0smqıúv naı ıyç 6ıánqıoyç ıyç nqayµaıınóıyıaç os naqaıyqýoıµy naı µy naqaıyqýoıµy.

O 6ıáZoyoç auıóç Çsnívyos ıyv 6snasıía ıou 1980 onóıs naı 6yµooısn0yns ıo nsqí yµo sqyo ıou Bas van Fraassen H ‹nıoı4µovıný ‹ınóva. To sqyo auıó anoısZsí

«µıa aváoa qsonou asqa» oıyv nqoþZyµaııný yıa ıy ozsoy sµnsıqıoµon naı snıoıyµovınon qsaZıoµon.

Fıa ıyv oZonZýqmoy ıyç sqyaoíaç auıýç naıs uya oıa sqya ıou Bas van Fraassen: The Scientific Image naı The Scientific Representation, ónmç naı os sqya ımv noZsµímv ıou : €ıá0y TnZZou, F. Muller naı J. Ladyman.

©a ý0sZa va suzaqıoıýom ıov na0yyyıý €ıá0y TnZZo yıa ıyv þoý0sıa ıyv onoía µou naqsozs oıyv oZonZýqmoy ıyç sqyaoíaç µou.

A. 1. Tu sívau o Evuoryµovunóç PsaZuoµóç. fiç snıoıyµovınóç qsaZıoµóç zaqanıyqíÇsıaı y áno¡y nou nqsoþsnsı óıı óıav

µıa snıoıyµovıný 0smqía yívsıaı ano6snıý, ıóıs y í6ıa y 0smqía ý naı ıa 6ıá oqa snıµsqouç oıoızsía ıyç 0smqíaç auıýç yívsıaı ano6snıó óıı ouozsıíÇovıaı µs ıov nqayµaıınó nóoµo.

O snıoıyµovınóç qsaZıoµóç unooıyqíÇsı 6yZa6ý óıı oı snıoıyµovınsç 0smqísç nsqıyqá ouv ıa nqáyµaıa ónmç anqıþúç sívaı naı 6sv anoısZonv anZúç zqýoıµa sqyaZsía yıa va sÇyyýoouv, va nqoþZs¡ouv naı va sZsyÇouv ııç sµnsıqísç µaç. Oı snıoıyµovınsç 0smqísç avıanonqívovıaı oıyv nqayµaıınóıyıa naı 6sv szouv µıa sqyaZsıaný aÇía naıavóyoyç ıou nóoµou µaç.1Avıí0sıa o Zsyóµsvoç avııqsaZıoµóç unooıyqíÇsı óıı oı 0smqísç yívovıaı ano6snısç óıav auısç anoısZonv zqýoıµa sqyaZsía naıavóyoyç ıou nóoµou µaç síıs 6ıóıı szouv µıa avanaqaoıaııný aÇía síıs ózı (ónmç yıa naqá6sıyµa unooıyqíÇsı o van Fraassen µs ıy 0smqía ıou yıa ıy 6ıáomoy ımv naqaıyqýoıµmv aıvoµsvmv).

O €ıá0yç TnZZoç2 nqoısívsı ıqsíç 0sosıç mç nnqısç ouvıoıúosç ıou snıoıyµovınon qsaZıoµon:

1. Tyv Msıa uoıný 0soy: O nóoµoç szsı µıa na0oqıoµsvy naı avsÇáqıyıy anó ıov vou 6oµý.

2. Tyv €yµaoıoZoyıný 0soy: Oı snıoıyµovınsç 0smqísç nqsnsı va Zaµþávovıaı ıoıç µsıqyıoíç naı µnoqonv va sívaı aZy0síç ý ¡su6síç.

3. Tyv Enıoıyµıný 0soy: Oı snııuzyµsvsç oııç nqoþZs¡sıç ıouç snıoıyµovınsç 0smqísç sívaı naZá snınuqmµsvsç naı nqoosyyıoıınúç aZy0síç yıa ıov nóoµo

H 3y 0soy, unooıyqíÇsı o €ıá0yç TnZZoç, y snıoıyµıný aıoıo6oÇía 6ıanqívsı ıov snıoıyµovınó qsaZıoµó anó ayvmoıınıoıınsç ý onsnıınıoıınsç sn6ozsç ıou sµnsıqıoµon (naqa6síyµaıoç záqıv y nsqínımoy ıou Bastiaan van Fraassen).

H 0súqyoy auıý ıou snıoıyµovınon qsaZıoµon a oqá ıóoo ııç naqaıyqýoıµsç óoo naı ııç µy naqaıyqýoıµsç ovıóıyısç. Oı anaymyınsç (abductive)

µs0o6oı 0smqsíıaı - onµ mva µs ıyv 0súqyoy auıý ıou snıoıyµovınon qsaZıoµon- óıı ısívouv va naqáyouv nqoosyyıoıınúç aZy0síç nsnoı0ýosıç naı 0smqísç.

Mıa nsqaıısqm ıaÇıvóµyoy ıou snıoıyµovınon qsaZıoµon szsı yívsı anó ıouç Newton - Smith3 oı onoíoı 6ıanqívouv ııç sÇýç ıqsíç ouvıoıúosç ıou snıoıyµovınon qsaZıoµon:

1. Mıa OvıoZoyıný ouvıoıúoa: Oı snıoıyµovınsç 0smqísç sívaı aZy0síç ý ¡su6síç, avaZóymç ıyç nsqínımoyç, onµ mva µs ıo núç avıınsıµsvıná sívaı o nóoµoç, avsÇáqıyıa anó sµáç.
2. Mıa Aıııú6yç ouvıoıúoa: Av µıa 0smqía sívaı aZy0ıvý, oı 0smqyıınoí ıyç óqoı sívaı aııım6úç unsn0uvoı yıa ıa naqaıyqonµsva aıvóµsva.
3. Mıa EnıoıyµoZoyıný ouvıoıúoa: Mnoqonµs va szouµs ıozuqonç Zóyouç va nıoısnouµs óıı µnoqonµs va nqívouµs noıá sívaı aZy0ýç µsıaÇn 6uo avııµazóµsvmv 0smqıúv.

€nµ mva µs ıyv naqanávm 0súqyoy, µnoqonv va unáqÇouv 6no sí6y avııqsaZıoµon, snsívoç nou anoqqínısı ıyv ovıoZoyıný ouvıoıúoa ónmç y sqyaZsıonqaıía, naı snsívoç nou anoqqínısı ıyv snıoıyµoZoyıný ouvıoıúoa ónmç o naıaonsuaoıınóç sµnsıqıoµóç ıou Bastiaan van Fraassen4.

Avannnısı ıo sÇýç sqúıyµa: Múç µnoqonµs va yvmqíoouµs ıov nóoµo sáv auıóç sívaı avsÇáqıyıoç anó ııç 6uvaıóıyısç µaç va ıov yvmqíoouµs naı va ıov sqµyvsnoouµs µsom ımv snıoıyµovınúv 0smqıúv µaç;

O Arthur Fine «sÇs qaos ıov ıZooo ınó nqoþZyµaııoµó nou nsqıþáZZsı ıo nıo návm sqúıyµa ava sqóµsvoç os µıa unoıı0sµsvy aµoıþaıóıyıa naı µóZuvoy naıá ıyv aZZyZsní6qaoý µaç µs ıov nóoµo»56sv µnoqsí, unooıyqíÇsı o Fine, naqá va unáqzsı µıa aµoıþaía ozsoy aváµsoa os sµáç naı ıov nóoµo. Óıav aZZyZsnı6qonµs µs ıov nóoµo oı nZyqo oqísç nou Zaµþávouµs yıa auıóv sívaı

«µoZuoµsvsç». Eívaı 6uvaıóv oı ovıóıyısç, oı onoísç yívovıaı avııZynısç anó sµáç, va sívaı ıauıózqova avsÇáqıyısç;

O €ıá0yç TnZZoç unooıyqíÇsı óıı « y 0soy ıyç avsÇaqıyoíaç ıou nóoµou anó ıo vou nqoþáZZsı 6no ıozuqıoµonç ıauıózqova: anó ıy µía snııqsnsı µıa 6uvaıý anónßıo4 aváµsoa oıo ıı nqonnnısı mç unáqzov anó ıo naıáZZyZo onvoZo yvmoıanúv nqanıınúv naı naıaoıáosmv naı anó ıyv áZZy þsþaıúvsı nmç o, ıı unáqzsı oıov nóoµo - y os ná0s nsqínımoy sva µsyáZo µsqoç ıou – 6sv

ov μn qoı‹íıaı anó voyıınó uZınó».6 Tı unooıyqíÇsı o snıoıyµovınóç qsaZıoµóç yıa auıó ıo 0sµa;

Oı snıoıyµovınsç 0smqísç nou sívaı snııuzyµsvsç, sívaı oı naZúç snınuqmµsvsç naı nqoosyyıoıınúç aZy0síç yıa ıov nóoµo. To snızsíqyµa auıó ano6szsıaı oımnyqúç óıı oı snııuzyµsvsç sµnsıqıná 0smqísç ouvıoıonv «ıyv naßúı‹q4 sÇýyyoy ıyç snııuzíaç ıyç snıoıýµyç». 7

O €ıá0yç TnZZoç80sısı ıo sqúıyµa: «Eívaı oı snıoıyµovınsç 0smqísç aZy0síç ‹n‹ı6ý o nóoµoç szsı µıa avsÇáqıyıy 6oµý ý o nóoµoç szsı µıa avsÇáqıyıy 6oµý snsı6ý oı 0smqísç sívaı aZy0síç;»

Fıa ıov qsaZıoµó, ouvszíÇsı o €ıá0yç TnZZoç, sívaı y avsÇáqıyıy 6oµý ıou nóoµou y onoía na0ıoıá nánoısç anó ııç 0smqísç aZy0síç. E6ú unsıosqzsıaı ıo nqóþZyµa ıyç aıııanýç sÇáqıyoyç ıyç snıoıýµyç anó ıov nóoµo. Mnoqsí navsíç va unooıyqíÇsı óıı ıo avıınsíµsvo ımv snıoıyµovınúv 0smqıúv sÇaqıáıaı ovıoZoyıná anó ıyv snıoıyµovıný µs0o6oZoyía;

To avıınsíµsvo ımv snıoıyµovınúv 0smqıúv sívaı o nóoµoç µaç naı y snıoıýµy sívaı auıý y onoía onµ mva µs ıov qsaZıoµó 0a snızsıqýosı va ıov sqµyvsnosı avızvsnovıaç ıyv aZý0sıa oıa6ıaná. H aZý0sıa ozsıíÇsıaı, onµ mva

µs ıov snıoıyµovınó qsaZıoµó návıoıs, µs snınuqmµsvsç nqoþZs¡sıç yıa ıyv nqayµaıınóıyıa.

O qsaZıoµóç, Zssı o Putnam9, «sívaı y µóvy ıZooo ía snıoıýµyç y onoía 6sv

µsıaıqsnsı ıyv snııuzía ıyç snıoıýµyç os 0anµa». H qýoy auıý ıou Putnam, unooıyqíÇsı o €ıá0yç TnZZoç10sn qáÇsı ıy 0súqyoy óıı oı sµnsıqınúç snııuzsíç snıoıyµovınsç 0smqísç 0a snqsns va yívovıaı ano6snısç mç aZy0síç. O6yyonµaoıs naıá ıov ıqóno auıó oıyv Zsyóµsvy «snıoıyµoZoyía ıyç naZnısqyç sÇýyyoyç». Auıó oyµaívsı óıı o snıoıyµovınóç qsaZıoµóç nqoo sqsı ıyv naZnısqy sÇýyyoy yıa µıa sqyaZsıonqaııný 0súqyoy ıyç aÇíaç ıyç snıoıýµyç.

€s ıı µaç þoy0á auıý y ouvaymyý oıyv naZnısqy sÇýyyoy: «Enııqsnsı oıouç snıoıýµovsç va ano6sz0onv uno0sosıç yıa ııç µy naqaıyqýoıµsç aııísç ımv aıvoµsvmv oıy þáoy ıou óıı oı uno0sosıç auısç naqszouv ııç naZnısqsç sÇyyýosıç auıúv ımv aıvoµsvmv».11

©a µnoqonoaµs va nonµs óıı y sÇýyyoy nou nqoo sqsı o snıoıyµovınóç qsaZıoµóç yıa ıov nóoµo anyzsí µıa þaoıný ovıoZoyıný 0soy onµ mva µs ıyv onoía o nóoµoç sívaı nqayµaıınóç naı szsı avıınsıµsvıný unóoıaoy. H snıoıýµy

µaç 6í6sı ıa sqyaZsía yıa ıyv naıavóyoy auıon ıou nóoµou naıá ıo 6uvaıóv.

Eívaı snnoZa avııZynıó óıı o snıoıyµovınóç qsaZıoµóç ouv6ssıaı áqqynıa µs ııç svvoısç ıyç avıınsıµsvınóıyıaç naı ıyç aZý0sıaç. ©a Zsyaµs óıı sqyo naı ononóç ıyç snıoıýµyç sívaı y avaÇýıyoy ıyç þa0nısqyç nqayµaıınóıyıaç ımv ovıoıýımv nou nqonaZonv ıa ouµþávıa oıov nóoµo µaç.

O snıoıyµovınóç qsaZıoµóç, os avıí0soy µs ıov sµnsıqıoµó, snı0uµsí va þa6íosı níom anó ıa aıvóµsva, níom anó ıa 6s6oµsva ıyç aıo0yıyqıanýç sµnsıqíaç. O Michael Devitt unooıyqíÇsı óıı o snıoıyµovınóç qsaZıoµóç ano6szsıaı ıyv nnaqÇy ımv ovıoıýımv naı 0smqsí óıı auıý y ano6ozý sívaı y

«unaqÇıaný 6ıáoıaoy» ıou qsaZıoµon.12 Auıý ıyv 6ıáoıaoy ıyv µázovıaı auıoí nou sívaı onsnıınıoısç ansvavıı oıy 6uvaıóıyıa ıyç snıoıýµyç va µaç 6í6sı anqıþý sınóva ıyç nqayµaıınóıyıaç.

O naqanávm 0smqyıınóç unooıyqíÇsı óıı o snıoıyµovınóç qsaZıoµóç a oqá ııç µy naqaıyqýoıµsç ovıóıyısç. Auıý y ouozsııoy ıou snıoıyµovınon qsaZıoµon µs ıov nóoµo, o onoíoç 6sv µnoqsí va yívsı avıınsíµsvo naqaıýqyoyç,

µaç o6yysí oıyv «avsÇáqıyıy» 6ıáoıaoy ıou qsaZıoµon.

Mnoqonµs va nonµs óıı oıo nZaíoıo ıyç ozsoyç auıýç o snıoıyµovınóç qsaZıoµóç þaoíÇsıaı os 6no aÇıúµaıa ovıoZoyınon zaqanıýqa.

1. Oı nsqıooóısqsç anó ııç µy naqaıyqýoıµsç ovıóıyısç ııç onoísç nqsoþsnouv snıoıyµovınsç 0smqísç unáqzouv avsÇáqıyıa anó ıy ons¡y µaç.
2. Oı nsqıooóısqsç anó ııç naqanávm ovıóıyısç 6ıaıyqonv ııç ı6ıóıyısç nou ıouç nqoo6í6sı y snıoıýµy.

O snıoıyµovınóç qsaZıoµóç anoısZsí, onµ mva µs ıov €ıá0y TnZZo, ıov ouv6uaoµó 6no ıozuqıoµúv: svóç µsıqıona0onç naı svóç nıo ıoZµyqon. «O

µsıqıona0ýç ıozuqıoµóç sívaı óıı unáqzsı svaç avsÇáqıyıoç naı os µsyáZo þa0µó, µy naqaıyqýoıµoç µsom ımv aıo0ýosmv nóoµoç, ıov onoío y snıoıýµy nqoona0sí va zaqıoyqa ýosı. O nıo ıoZµyqóç ıozuqıoµóç sívaı óıı av naı o nóoµoç sívaı avsÇáqıyıoç naı µy naqaıyqýoıµoç anó ııç aıo0ýosıç (ıouZázıoıov os nánoıa ıµýµaıá ıou), y snıoıýµy µnoqsí va (naı ý6y szsı) ıáosı os µıa

Zıyóısqo ý nsqıooóısqo nıoıý avanaqáoıaoý ıou».13

O €ıá0yç TnZZoç nqsoþsnsı svav snıoıyµınon zaqanıýqa na0oqıoµó ıou snıoıyµovınon qsaZıoµon.14Tı nqsoþsnsı y snıoıyµıný 0soy;

€ıo nZaíoıo auıýç ıyç 0soyç, oı µs0o6oí µaç, µaç snııqsnouv µıa Zoyıný aÇıoZóyyoy ıou aııýµaıoç óıı «y onv0soy ıyç noyç ımv nqayµáımv nsqıszsıaı os 6ıa oqsıınsç µsıaÇn ıouç naı aonµþaısç snıoıyµovınsç 0smqísç»15O snıoıyµovınóç qsaZıoµóç 0smqsí óıı oı oyµsqıvsç snıoıyµovınsç 0smqísç µaç sívaı aZy0síç naı óıı y ıoıoqía ıyç snıoıýµyç auıó avsqúvsı, ıyv avánıuÇy 0smqıúv oı onoísç sívaı óoo ıo 6uvaıóv nsqıooóısqo aZy0síç.

«Éva nívyıqo yıa µıa snıoıyµıný nqoosyyıoy oıyv aZý0sıa sívaı óıı nqoo0sısı oıyv aZý0sıa sva av0qúnıvo nqóomno: ıyv na0ıoıá nqoonsZáoıµy».16

Óoov a oqá oıyv ıoıoqía ıyç snıoıýµyç naı ıy ozsoy ıyç µs ıov snıoıyµovınó qsaZıoµó µnoqsí va sınm0sí óıı noZZsç 0smqísç ans6síz0yoav nqoïóvıoç ıou zqóvou Zav0aoµsvsç. Aç 0uµy0onµs ııç 0smqísç ıou AqıoıoısZy yıa ııç nquoıáZZıvsç o aíqsç nou unoıí0sıaı óıı nsqıþáZZouv ıy yýıvy o aíqa naı ıy 0smqía ıou Konsqvınou yıa ıy þaqnıyıa. Oı naqanávm 0smqísç avııµsımníÇovıaı anó ıyv ononıá ıyç onyzqovyç snıoıýµyç mç 0sµsZım6úç Zav0aoµsvsç.

Mqsnsı va ons ıonµs óµmç óıı oı 0smqísç auısç naqóZo nou ýıav Zav0aoµsvsç unýqÇav snııuzsíç oıyv snozý ıouç oıyv nqooná0sıa ıou av0qúnou va sÇyyýosı ıov nóoµo naı va nqoþZs¡sı nánoıa ouµþávıa ıa onoía ýıav naqaıyqýoıµa. 6sv µnoqonµs va aqvy0onµs óıı oı 0smqísç ıou AqıoıoısZy ý ıou Nsnımva 6sv sÇunyqsıyoav ıyv nqooná0sıa ımv av0qúnmv yıa va snıınzouv anqíþsıa oıyv sqµyvsía ımv ysyovóımv.

MoZZsç oqsç sqµyvsísç ýıav snııuzsíç naı ıauıózqova Zav0aoµsvsç.17Auıó oyµaívsı óıı naı oı oyµsqıvsç 0smqísç nou szouµs oıyv snıoıýµy sv6szsıaı va µyv sívaı aZy0síç.18To ysyovóç auıó óµmç sv6szsıaı va unovoµsnsı ıov snıoıyµovınó qsaZıoµó; Tı µnoqsí va anavıýosı o snıoıyµovınóç qsaZıoµóç os auıó ıo snızsíqyµa;

Anavıá µs ıyv sÇýç nqóıaoy: Avıí va Zsµs óıı oı snııuzyµsvsç snıoıyµovınsç 0smqísç sívaı sÇ oZonZýqou aZy0síç, ıozuqıÇóµaoıs óıı sívaı nqoosyyıoıınúç aZy0síç naı auıó sÇyysí ıyv snııuzía ıouç. Ézouµs naqaıyqýosı óvımç oıyv noqsía ıyç snıoıyµovınýç sÇsZıÇyç óıı Zav0aoµsvsç 0smqísç noZZsç oqsç µaç o6yyonv os snııuzsíç nqoþZs¡sıç. Oı qsaZıoısç µnoqonv va ıozuqıo0onv óıı snııuzsíç sívaı oı snıoıyµovınsç 0smqísç oı onoísç návouv snııuzsíç nqoþZs¡sıç. Enııuzsíç 6s sívaı oı nqoþZs¡sıç nou a oqonv naıvá, vsa aıvóµsva ıyç nqayµaıınóıyıaç. E6ú unsıosqzsıaı ıo nqóþZyµa ıyç svvoıaç ıyç snıoıyµovınýç nqoó6ou na0úç naı o qóZoç ımv naıvo avúv nqoþZs¡smv oıyv unsqáonıoy ıou snıoıyµovınon qsaZıoµon.

€nµ mva µs ıov Popper naqaıyqsíıaı óıı 6ıaµsoou ıyç snıoıyµovınýç sÇsZıÇyç anó ııç snıoıyµovınsç 0smqísç ıou 17ouaıúva µszqı naı auısç ıou 20ouaıúva unáqzsı µıa aouµµsıqía µsıaÇn ımv naZaıúv naı ımv vsóısqmv 0smqıúv. H snıoıyµovıný nqóo6oç naıá ıov Popper sívaı y sıoaymyý naıvo avúv naıyyoqıúv naı svvoıúv oı onoísç 6sv anoısZonv, anaqaíıyıa naı áµsoa, snanóZou0a ımv naZaıóısqmv 0smqıúv naı 6sv ozsıíÇovıaı µs ıyv avıíZy¡y nou sízav oı áv0qmnoı, yıa ıyv nqayµaıınóıyıa, oıo nZaíoıo nqoyyonµsvmv 0smqıúv. Mqoısívsı ıy 0smqía ıyç «6ıa¡suoıµóıyıaç ımv 0smqıúv» os avıí0soy µs ıov Kuhn nou nqoısívsı ıyv avaynaıóıyıa ouvszonç «snaZý0suoyç ıou snıoıyµovınon naqa6síyµaıoç».

Ynáqzsı naı y avıíZy¡y «avıí va avııµsımníÇouµs ıy 0smqía mç onvoZo ıozuqıoµúv nou sívaı aZy0síç ý ¡su6síç, 0a µnoqonoaµs va ıyv avııµsımníÇouµs mç sva naıyyóqyµa ıo onoío sívaı aß48cç yıa oqıoµsva ouoıýµaıa naı µy aZy0sç yıa áZZa».19

Fıa ıov qsaZıoµó, unooıyqíÇsı o €ıá0yç TnZZoç,20 auıó nou na0ıoıá ouynsnqıµsvsç snıoıyµovınsç 0smqísç aZy0síç sívaı y avsÇáqıyıy 6oµý ıou nóoµou. H 0soy ıyç avsÇaqıyoíaç ıou nóoµou anó ıov vou sívaı µıa «avıı – avaymyıoııný»210soy µs ıyv svvoıa óıı anoqqínısı ıyv avaymyıµóıyıa ıou nsqıszoµsvou ıou nóoµou os ovıóıyısç µs voyııná zaqanıyqıoııná. €ıo nZaíoıo ıyç avsÇáqıyıyç auıýç 6oµýç ouµþaívouv ysyovóıa ıa onoía sívaı 6uvaıóv nqoosyyıoıınúç va nqoþZs 0onv – onµ mva µs ıov snıoıyµovınó qsaZıoµó – naı va sÇyyy0onv anó ouynsnqıµsvsç snıoıyµovınsç 0smqísç. Y íoıaıaı µıa aıoıó6oÇy oıáoy níom anó auıý ıyv avıíZy¡y ıou snıoıyµovınon qsaZıoµon. Óıav ano6szóµaoıs óıı y snıoıýµy sívaı aıııaná sÇaqıyµsvy anó ıov nóoµo 6sv ano6szóµaoıs óıı oı ovıóıyısç ııç onoísç sÇsıáÇouµs ouynqoıonvıaı aıııaná mç ovıóıyısç anó ııç yvmoıansç µaç ınavóıyısç.

Mqsnsı va nonµs s6ú óıı oı ovıóıyısç nou «y snıoıýµy µsZsıá naı yıa ııç onoísç avanaZnnısı aZý0sısç nqívovıaı mç avsÇáqıyısç anó µaç uno µıa Zoyıný svvoıa: 6sv sívaı ıo Zoyınó snanóZou0o ımv 6ınúv µaç svvoıoZoyýosmv naı 0smqýosmv»22.

€ıo snóµsvo ns áZaıo 0a nsqáoouµs va 6onµs 6ısÇo6ıná ıa snızsıqýµaıa unsq ıou snıoıyµovınon qsaZıoµon.

A. 2. Evuzsuqýµara uvsq rou Evuoryµovunon PsaZuoµon.

A. 2. 1. To svuzsíqyµa rou µy 0anµaroç (The No Miracle Argument).

O Putnam ónmç nqoyyouµsvmç sí6aµs unooıýqıÇs óıı: «O qsaZıoµóç sívaı y

µóvy ıZooo ía ıyç snıoıýµyç nou 6sv µsıaıqsnsı ıyv snııuzía ıyç snıoıýµyç os 0anµa».

6o0síoyç ıyç snııuzíaç ımv snıoıyµovınúv 0smqıúv os sµnsıqınó sníns6o 0a ýıav ozs6óv onµnımoy aní0avy sáv auısç oı 0smqísç ýıav nqoosyyıoıınúç aZy0síç. Oı nsqıooóısqoı áv0qmnoı 6sv ısívouv va nıoısnoouv os 0anµaıa, áqa ısívouv va ano6sz0onv ıov snıoıyµovınó qsaZıoµó.

O van Fraassen 6sv 0sısı anaqaııýımç 0sµa snıZoyýç y µy ıou snıoıyµovınon qsaZıoµon. ÷s snysı anó ıo 6íZyµµa auıó naı ouozsıíÇsı ıyv nqoþZyµaııný ıou µs ıyv 0smqía ıyç uoınýç snıZoyýç.

YnooıyqíÇsı 6yZa6ý óıı « ná0s snıoıyµovıný 0smqía sqzsıaı yıa va Çýosı

µsoa os sva nZíµa svıovou avıaymvıoµon, µsoa os svav ayúva aZZyZosÇóvımoyç. Móvov oı snııuzsíç 0smqísç snıþıúvouv, auısç nou óvımç ouZZaµþávouv ııç svsqysía navovınóıyısç ıyç noyç».23Oı Smart24naı Putnam25 oı onoíoı nqóısıvav auıó ıo snızsíqyµa yıa ıov snıoıyµovınó qsaZıoµó unooıýqıÇav óıı sáv oı 0smqyıınsç ovıóıyısç nou sµnZsnovıaı oııç snıoıyµovınsç 0smqísç 6sv unýqzav, naı oı í6ısç oı 0smqísç ýıav ıouZázıoıov nqoosyyıoıınúç aZy0síç, ıóıs y ano6s6sıyµsvy snııuzía ıyç snıoıýµyç os óqouç nqoþZs¡smv 0a anoısZonos oíyouqa sva 0anµa. Auıó nou

µnoqsí navsíç va anonoµíosı anó ıyv nqoþZyµaııný auıý sívaı óıı y snıoıýµy sívaı os naZó 6qóµo. Auıó 0a oýµaıvs óıı 0a þqıonóµaoıav oıyv noqsía avízvsuoyç µıaç snııuzíaç þaoıoµsvyç oıyv sµnsıqía.

Auıó oyµaívsı óµmç óıı ıo snızsíqyµa ıou µy 0anµaıoç 6sv µaç o6yysí os sva oqıoıınó ouµnsqaoµa. O snıoıyµovınóç qsaZıoµóç þqýns unooıyqınısç: a) oıyv 6ıa¡suoıµóıyıa ıou Popper o onoíoç snııs0yns oıyv sqyaZsıonqaıía.

Mmç o snıoıyµovınóç qsaZıoµóç þqýns unooıyqınısç; Óıav o Popper sqzsıaı os avıí0soy µs ıyv sqyaZsıonqaıía, sqzsıaı ıauıózqova avıí0sıoç µs ıyv 0soy ıyç ısZsuıaíaç yıa ıyv uıo0sıyoy ıyç sµnsıqınýç snáqnsıaç ımv snıoıyµovınúv 0smqıúv mç nqııyqíou yıa ıyv snııuzía ımv 0smqıúv auıúv. O qsaZıoµóç sµnZsnsıaı µs ıyv svvoıa ıyç aZý0sıaç. Ózı óµmç µs ıyv svvoıa ıyç mç anoıíµyoyç (uno µıa svvoıa snıoıyµınýç – yvmoıanýç oq0óıyıaç). H svvoıa µıaç µy snıoıyµınýç nqoosyyıoyç ıyç aZý0sıaç a oqá ıyv avsÇaqıyoía ıou nóoµou anó ıo vou. H unsqáonıoy ıou snıoıyµovınon qsaZıoµon, unooıyqíÇsı o €ıá0yç TnZZoç, nqoüno0sısı µıa µy snıoıyµıný svvoıa ıyç aZý0sıaç. naı þ) oıyv avánıuÇy anó ıov Boyd µıaç sÇyyyıınon zaqanıýqa áno¡yç ıou snızsıqýµaıoç yıa ıyv µy µsıaıqoný ıyç snııuzíaç ıyç snıoıýµyç os 0anµa

H sÇýyyoy ıou Boyd oıózsuos oııç snıoıyµovınsç µs0ó6ouç µsom µıaç av0qmnonsvıqınýç onıınýç ıyç snıoıýµyç oıyv onoía sns6qaoav oı ı6ssç ımv Kuhn naı Feyerabend. O Boyd sqvovıaç os avıí0soy ıov qsaZıoµó µs ıov sµnsıqıoµó naı ıov naıaonsuaoııoµó 0súqyos óıı o snıoıyµovınóç qsaZıoµóç µaç nqoo sqsı ıyv naZnısqy 6uvaıý sÇýyyoy (Inference to the Best Explanation, IBE).

A. 2. 2. To svuzsíqyµa ryç ouvay+yýç oryv naZnrsqy sÇýyyoy. (Inference to the Best Explanation)

«O qsaZıoµóç ouynqonsıaı µs ıyv sqyaZsıonqaıía – onµ mva µs ıyv onoía oı snıoıyµovınsç 0smqísç sívaı anZá sqyaZsía yıa ıov ouvıovıoµó óZmv ımv sµnsıqınúv vóµmv naı ıyv nqóþZs¡y ımv aıvoµsvmv. Kqııýqıo snııuzíaç ıyç 0smqíaç 6sv sívaı y aZý0sıa aZZá µıa ao0svsoısqy svvoıa nou µnoqsí va zaqanıyqıo0sí mç sµnsıqıný snáqnsıa, ıo ysyovóç 6yZa6ý óıı y 0smqía os(‹ı ıa aıvóµ‹va ».26

Óıav avııµsımníÇouµs noZZsç uno0sosıç oı onoísç sqµyvsnouv ıyv nqayµaıınóıyıa, ıyv sÇyyonv µs 6ıa oqsıınó ıqóno y na0sµıá, ıóıs snıZsyouµs auıý ıyv unó0soy, y onoía µaç nqoo sqsı ıyv naZnısqy sÇýyyoy. To snızsíqyµa ıyç ouvaymyýç oıyv naZnısqy sÇýyyoy sívaı yvmoıó naı mç snızsíqyµa ıyç anaymyýç « abductive argument». «H ouvaymyý oıyv naZnısqy sÇýyyoy snııqsnsı oıouç snıoıýµovsç va ano6sz0onv uno0sosıç yıa ııç µy naqaıyqýoıµsç aııísç ımv aıvoµsvmv oıy þáoy ıou óıı oı uno0sosıç auısç naqszouv ııç naZnısqsç sÇyyýosıç auıúv ımv aıvoµsvmv».27Bsþaıa 6sv nqsnsı va Çszváµs óıı avıınsıµsvınóç ononóç ıou Enıoıyµovınon PsaZıoµon sívaı y naqaymyý nqoosyyıoıınúç aZy0úv uno0sosmv yıa ııç naqaıyqýoıµsç aZZá naı yıa ııç µy naqaıyqýoıµsç ovıóıyısç ıou nóoµou.

O €ıá0yç TnZZoç, µnoqonµs va 0smqýoouµs, óıı aváµsoa oıov (ıoZµyqó) naı (µsıqıona0ý) qsaZıoµó, snıZsysı ıov nqúıo. «O µsıqıona0ýç ıozuqıoµóç sívaı óıı unáqzsı svaç avsÇáqıyıoç naı os µsyáZo þa0µóç µy naqaıyqýoıµoç µsom ımv aıo0ýosmv nóoµoç ıov onoío y snıoıýµy snızsıqsí va zaqıoyqa ýosı. O nıo ıoZµyqóç ıozuqıoµóç sívaı óıı av naı o nóoµoç sívaı avsÇáqıyıoç naı os nánoıa ıµýµaıá ıou ıouZázıoıov µy naqaıyqýoıµoç anó ııç aıo0ýosıç, y snıoıýµy µnoqsí va (naı ý6y szsı) ıáosı os µıa Zıyóısqo ý nsqıooóısqo nıoıý avanaqáoıaoy ıou snııqsnovıaç µaç va yvmqíoouµs ıyv aZý0sıa».28

Xaqanıyqıoııná unooıyqíÇsı óıı o qsaZıoµóç anoısZsí nsqıooóısqo ıyv naZnısqy naqá ıyv µova6ıný sÇýyyoy ıyç snıoıýµyç.29€uváysıaı Zoınóv óıı y snııuzía ıyç snıoıýµyç 6sv sÇaqıáıaı anó sva 0anµa aZZá anó µıa nqoosyyıoıınúç aZy0ý snıoıyµovıný 0smqía aváµsoa os áZZsç 0smqísç. « 6sv 0smqonv óZoı oı ona6oí ıou qsaZıoµon ıyv anaymyıný unooıýqıÇy ıyç ouvaymyýç oıyv naZnısqy sÇýyyoy nsvıqıný oıyv unsqáonıoy ıou qsaZıoµon».30

Tı oyµaívsı óµmç naZnısqy sÇýyyoy;

«H anaymyıný unsqáonıoy ıou qsaZıoµon µnoqsí va nqozmqýosı µóvov svıóç svóç suqsmç vaıouqaZıoıınon nZaıoíou oıo onoío y naıyyoqía ıyç nunZınóıyıaç závsı ıyv aÇía ıyç».31Av anoınzsı y anaymyý ıóıs naµía sµnsıqıný yvúoy 6sv sívaı 6uvaıý. O snıoıyµovınóç qsaZıoµóç Zoınóv ıqononoısí ıo snızsíqyµa unsq ıou qsaZıoµon: «H naZnısqy sÇýyyoy ıyç snııuzíaç µıaç snıoıyµovınýç 0smqíaç sívaı y anó6sıÇy ıyç nnaqÇyç ımv µy naqaıyqýoıµmv ovıoıýımv naı y anó6sıÇy óıı 6ıa0sıouv ı6ıóıyısç avııoıoızonosç oıyv snıoıyµovıný auıý 0smqía».32

B. Tu Zssu yua rov Evuoryµovunó PsaZuoµó o B. Van Fraassen.

«Tı sívaı snıoıyµovınóç qsaZıoµóç;» 6ısqmıáıaı o van Fraassen.

€nµ mva µs ıov B. Van Fraassen y snıoıýµy ononsnsı va µaç 6úosı µıa nuqıoZsnıınúç aZy0ý nsqıyqa ý ıou nmç sívaı o nóoµoç naı y ano6ozý µıaç snıoıyµovınýç 0smqíaç svszsı ıyv nsnoí0yoy óıı auıý sívaı aZy0ýç. Auıý sívaı, Zssı o van Fraassen y oq0ý 6ıaınnmoy ıou snıoıyµovınon qsaZıoµon.

H 6ıaınnmoy auıý sµnsqıszsı 6no zaqanıyqıoııná:

1. Eívaı snıoıyµıný 6ıóıı y ano6ozý ıyç 0smqíaç ıauıonoısíıaı naı avayvmqíÇsıaı µsom ıyç níoıyç oıyv aZý0sıa nou szsı µsoa ıyç auıý y 0smqía. «O na0svaç 0a ouµ mvýosı óıı y anZóıyıa, ıo µsyáZo nZyqo oqıanó nsqıszóµsvo, y nqoþZsnııný ıoznç naı y sÇyyyııný ınavóıyıa sívaı sníoyç aqsısç ıyç snıoıyµovınýç 0smqíaç».33To zaqanıyqıoıınó auıó 6sv sÇyysí ııç aııísç ıyç níoıyç µaç oıy 0smqía auıý.
2. Eívaı nqayµaıoZoyıný 6ıóıı anoononsí va naqszsı µıa nuqıoZsnııný sqµyvsía ıou nóoµou. «To nqóþZyµa ıyç anooa ývıoyç ıyç nuqıoZsnıınýç sqµyvsíaç avýnsı oıy ıZooo ía ıyç yZúooaç».346sv sívaı anaqaíıyıo va ıozuqıÇóµaoıs óıı y snıoıýµy nqayµaııná µaç naqszsı µıa aZý0sıa 6ıóıı noZZsç oqsç 6sv µaç ıyv naqszsı.

O avııqsaZıoµóç, Zssı o van Fraassen, anoısZsí µıa 0soy onµ mva µs ıyv onoía oı snıoıyµovınsç 0smqísç 6sv sívaı anaqaíıyıo va sívaı aZy0síç yıa va sívaı naZsç. Eáv óµmç o ınnoç avııqsaZıoµon ıou van Fraassen oıno6oµsí

0smqísç zmqíç va nıoısnsı oıyv aZý0sıa ıouç ıóıs noıa nqsnsı va sívaı y oıáoy µaç;

O van Fraassen unooıyqíÇsı: «H snıoıýµy ononsnsı va µaç 6úosı 0smqísç oı onoísç va sívaı sµnsıqıná snaqnsíç naı y ano6ozý µıaç 0smqíaç svszsı mç nsnoí0yoy µóvov óıı auıý sívaı sµnsıqıná snaqnýç».35H 6ıaınnmoy auıý ovoµáÇsıaı naıaonsuaoıınóç sµnsıqıoµóç.

Mıa 0smqía sívaı sµnsıqıná snaqnýç sáv «oúÇsı ıa aıvóµsva», «sáv szsı ıouZázıoıov sva µovısZo µs ıo onoío ouµ mvonv óZa ıa svsqysía aıvóµsva».

Eáv 6yZa6ý óZa óoa Zssı y 0smqía yıa ıa naqaıyqýoıµa aıvóµsva sívaı aZý0sıa, y sµnsıqıný snáqnsıa 6ıaoúÇsı óZa ıa aıvóµsva ısZıná, ózı

µóvov auıá ıa onoía naqaıyqonµs aZZá naı auıá nou 0a µnoqonoaµs va naqaıyqýoouµs. Eáv nqónsııaı va naqaıyqýoouµs náıı, ıóıs µıa sµnsıqıná snaqnýç 0smqía 0a sZsys µóvov aZy0ıvá nqáyµaıa yıa auıó ıo naqaıyqonµsvo, Zssı o van Fraassen.

H ano6ozý µıaç 0smqíaç nsqıszsı óZsç ııç µoq sç 6soµsuoyç naı svıaÇyç os sqµyvsuııná nqoyqáµµaıa. H ano6ozý auıý anonaZnnısı µıa nqayµaıoZoyıný 6ıáoıaoy ano6ozýç ıyç 0smqíaç. H ano6ozý µıaç 0smqíaç,

µaç Zssı o van Fraassen, szsı µıa nqayµaıoZoyıný 6ıáoıaoy. H 6ıáoıaoy auıý ozsıíÇsıaı áµsoa µs ıyv svıaÇy ıyç 0smqíaç os sva sqsuvyıınó nZaíoıo, os sva sqsuvyıınó nqóyqaµµa. H 6ıáoıaoy auıý a oqá ıy zqyoıµóıyıa ıyç 0smqíaç avsÇáqıyıa av sívaı sµnsıqıná snaqnýç. Fıa va µnoqsí µıa snıoıyµovıný 0smqía va oıa0sí oıo oısqsmµa ıyç snıoıyµovınýç noıvóıyıaç anaıısíıaı naı auıý y nqayµaıoZoyıný ó¡y ıyç. To va sÇyysí ouynsnqıµsva aıvóµsva 6sv anoısZsí anaqaíıyıa ıo µova6ınó zaqanıyqıoıınó µıaç 0smqíaç. To nZaíoıo auıó µıaç 0smqíaç na0ıoıá auıýv ınavý va avıanonqı0sí oııç anaııýosıç snınqáıyoýç ıyç µsoa os µıa snıoıyµovıný noıvóıyıa ozsıíÇsıaı µs ııç nqoıáosıç ıyç, µs ıo anqoaıýqıo naı µs ııç nsqıoıáosıç ımv ysyovóımv.36

Áqa nqayµaıoZoyıný aqsıý, nqayµaıoZoyıný 6ıáoıaoy zaqanıyqíÇsı

µıa snıoıyµovıný 0smqía óıav auıý ózı µóvo sÇyysí ouynsnqıµsva ysyovóıa aZZá anoısZsí naı µıa sn qaoy µıaç ouµ mvíaç – nZaıoíou nou 6ısnsı µıa snıoıyµovıný noıvóıyıa.

Oı Zsyóµsvsç nqayµaıoZoyınsç nqoüno0sosıç a oqonv ıo ysvınóısqo nZaíoıo, ıo ysvınóısqo nooµosí6mZo oıa óqıa ıou onoíou ava6novıaı oı snıoıyµovınsç 0smqísç. Oı snıoıyµovınsç 0smqísç onµ mva µs ıov Bas. Van Fraassen svıáooovıaı os sva ıqínıuzo sÇýyyoyç ımv aıvoµsvmv: 0smqía – ysyovóç – nZaíoıo.37 «H snıoıyµovıný sÇýyyoy 6sv sívaı na0aqý snıoıýµy aZZá µıa s aqµoyý ıyç snıoıýµyç. Eívaı µıa zqýoy ıyç snıoıýµyç yıa ıyv ınavonoíyoy nánoımv snı0uµıúv µaç ‘ naı auısç oı snı0uµísç sívaı svısZúç ouynsnqıµsvsç os sva ouynsnqıµsvo nZaíoıo, aZZá sívaı návıa snı0uµísç yıa nsqıyqa ınsç nZyqo oqísç. To anqıþsç nsqıszóµsvo ıyç snı0uµíaç naı y anoıíµyoy ıou nóoo naZá ınavonoısíıaı auıý, noıníZsı anó nZaíoıo os nZaíoıo».€uµnsqaívsı Zoınóv o van Fraassen óıı 6sv voµıµonoıonµaoıs va 0smqýoouµs ıyv sÇyyyııný snııuzía mç µaqıuqía unsq ıyç aZý0sıaç µıaç snıoıyµovınýç 0smqíaç. Móvov y sµnsıqıný snáqnsıa naı ıoznç µıaç snıoıyµovınýç 0smqíaç anoısZsí µıa ao aZý o6ó ıyç sqsuvaç. Kssı µáZıoıa óıı «6sv sívaı avoq0óZoyo nánoıoç va 6soµsnsıaı µóvov oıyv sqsuva yıa

0smqísç nou sívaı sµnsıqıná snaqnsíç, yıa 0smqísç ımv onoímv ıa µovısZa ouµ mvonv nqoç ıa naqaıyqýoıµa aıvóµsva, svú avayvmqíÇsı nmç ó, ıı

µsıqá mç naqaıyqýoıµo aıvóµsvo sívaı ouváqıyoy ıou noıa sívaı y snıoıyµıný noıvóıyıa (nmç ıo naqaı4qýoıµo sívaı naqaı4qýoıµo anó sµáç)»38

B. 1. H buzoroµía µsraÇn ©s+qíaç nau Maqarýqyoyç.

€nµ mva µs ıov G. Maxwell, y 6ıánqıoy µsıaÇn 0smqíaç naı naqaıýqyoyç 6sv sívaı 6uvaıý. Kaı ıonıo 6ıóıı:

1. H yZúooa µaç sívaı µoZuoµsvy, snyqsaoµsvy anó ıy 0smqía.
2. Ynáqzsı µıa ouvszsıa µsıaÇn naqaıýqyoyç naı 0smqyıınýç ouvaymyýç sÇyyýosmv.
3. Tínoıs naıá þáoy 6sv sívaı µy naqaıyqýoıµo.

€nµ mva µs ıov van Fraassen, 6sv µaç sv6ıa sqsı av y yZúooa µaç sµnsqıszsı 0smqía. Anó ouvý0sıa Zsµs yıa naqá6sıyµa óıı o ýZıoç avaısZZsı av naı 6sv sívaı aZý0sıa. Eníoyç, naqóZo nou unáqzsı µıa ouvszsıa µsıaÇn naqaıýqyoyç, 6sv unáqzsı ouvszsıa anó ıa naqaıyqýoıµa oıa µy naqaıyqýoıµa. H svvoıa «naqaıyqýoıµo» ava sqsıaı os ovıóıyısç nou

µnoqonv va nsqıyqa onv snanqıþúç.

Pmıá o van Fraassen: Moıa sívaı y naıaZZyZóısqy µoq ý ano6ozýç

µıaç 0smqíaç; H nsnoí0yoý µaç óıı y 0smqía mç óZov sívaı aZy0ýç ý náıı áZZo; 39 To va ano6sz0sí navsíç µıa 0smqía oyµaívsı ıo va ozyµaıíosı ıyv nsnoí0yoy óıı sívaı sµnsıqıná snaqnýç. «Auıó nou Zssı y 0smqía yıa ıo naqaıyqýoıµo – anó sµáç- sívaı aZy0sç.

O van Fraassen 6ívsı sníoyç oyµaoía oıo qóZo ıyç 6ızoıoµíaç µsıaÇn naqaıýqyoyç naı 0smqíaç. Kaı ıonıo Zóym ıyç 6soµsuoýç ıou nqoç ıyv svvoıa ıyç sµnsıqınýç snáqnsıaç mç aZy0síaç ouynsnqıµsvou µsqouç µıaç 0smqíaç. ©a µnoqonoaµs va nonµs óıı avıí ıou 6ıazmqıoµon µsıaÇn

[...]

---

¹ H sqyaZsıonqaıía 0smqsí ıa avıınsíµsva ıyç yvúoyç nqayµaııoııná, mç sqyaZsía yıa ıouç av0qúnıvouç onononç naı 0smqsí ıyv sµnsıqıný snáqnsıa naqá ıyv aZý0sıa mç nsvıqo ıyç snıoıýµyç.

² Psillos Stathis, Scientific Realism, How Science tracks truth, Routledge, London, 1999.

³ Newton-Smith, W. H. [1989b]: 'The Truth in Realism' Dialectica, 43

⁴ Bastiaan van Fraassen, H ‹nıoı4µovıný ‹ınóva, Leader Books, 2008.

⁵ TnZZoç €ıá0yç , Enıoıýµ4 naı Aßý8‹ıa sn6. Onıú A0ýva 2009, osZ 103.

⁶ Auı., osZ. 104. (ıa nZáyıa yqáµµaıa sívaı ıou ouyyqa smç).

⁷ Auı., €sZ. 14. (ıa nZáyıa yqáµµaıa sívaı ıou ouyyqa smç).

⁸ TnZZoç €ıá0yç, Enıoıýµ4 naı Aßý8‹ıa sn6. Onıú A0ýva 2009. Oı unoyqaµµíosıç sívaı ıou ouyyqa smç.

⁹ Putnam H. Mathematics, Matter and Method, Cambridge, Cambridge University Press, 1975.

¹⁰ Psillos Stathis, Theory, Science and Realism, Lecture Notes, LSE, 1995.

¹¹ Auı., osZ 15.

¹² Michael Devitt, Scientific Realism and Truth, Princeton University Press, 1996.

¹³ TnZZoç €ıá0yç, Enıoıýµ4 naı Aßý8‹ıa …, ó.n., osZ.16.

¹⁴ Psillos Stathis, How Science tracks truth, Routledge, 1999

¹⁵ Michael Esfeld, The controversial relationships between Science and Philosophy, A critical assessmen t, Rome 2006.

¹⁶ TnZZoç €ıá0yç, Enıoıý µ4 naı Aßý8 sıa sn6. Onıú A0ýva 2009, osZ 19.

¹⁷ Pierre Cruse, On Scientific Realism, Richmond Journal of Philosophy, Volume 3, 2003

¹⁸ H 0súqyoy auıý yıa ıyv snıoıýµy ovoµáÇsıaı nsoıµıoııný snaymyý 6ıóıı sıoáysı ıyv ysvínsuoy ıyç ıoıoqíaç ımv Zav0aoµsvmv 0smqıúv oıyv noqsía ıyç snıoıýµyç.

¹⁹ Clark Glymour, O PsaZıoµóç naı y 0noy ımv ©smqıúv, oıo ouZZoyınó sqyo Introduction to the Philosophy of Science Prentice – Hall 1992.

²⁰ TnZZoç €ıá0yç, Enıoıýµ4 naı Aßý8‹ıa …, ó.n., osZ. 45.

²¹ Auı., osZ. 104.

²² Auı., osZ. 47.

²³ Basil van Fraassen, H ‹nıoı4µovıný ‹ınóva, Leader Books, A0ýva 2008, osZí6a 62

²⁴ Smart J. J. C. “Philosophy and Scientific Realism”, Routledge, London 1963. O Smart Jack snızsıqyµaıoZóyyos svavıíov ıyç sqyaZsıonqaıíaç y onoía unooıyqíÇsı óıı svaç µsyáZoç aqı0µóç naqaıyqýoıµmv aıvóµsvmv ovıoZoyınúç aouv6sımv µsıaÇn ıouç ouozsıíÇovıaı µsom µıaç sqyaZsıonqaıınýç 0súqyoyç. O snıoıyµovınóç qsaZıoµóç Zssı o Smart J. 6sv a ývsı ıínoıs oıyv ınzy.

Oı ovıóıyısç (oı µy naqaıyqýoıµsç) anó ııç snıoıyµovınsç 0smqísç unáqzouv yıa ıonıo naı oı 0smqísç sívaı aZy0síç.

²⁵ Putnam H. Mathematics, Matter and Method Volume 1, Cambridge, Cambridge University Press, 1975.

²⁶ €ıá0yç TnZZoç, Enıoıýµ4 naı Aßý8‹ıa, …, ó.n., osZ. 15.

²⁷ Auı., osZ. 15.

²⁸ TnZZoç €ıá0yç, Enıoıýµ4 naı Aßý8‹ıa, …, ó.n., osZ. 15, 16

²⁹ Psillos Stathis, Scientific Realism, How Science tracks truth, Routledge, London, 1999.

³⁰ TnZZoç €ıá0yç, Enıoıýµ4 naı Aßý8‹ıa, …, ó.n., osZ. 54.

³¹ Auı., osZ. 55.

³² Michael Devitt, Scientific Realism and Truth, …, ó.n.

³³ B. van Fraassen, H ‹nıoı4µovıný ‹ınóva, …, ó.n., osZ. 13.

³⁴ Auı., osZ. 16.

³⁵ B. van Fraassen, H ‹nıoı4µovıný ‹ınóva, …, ó.n., osZ. 18.

³⁶ Auı., osZ.143.

³⁷ Auı., osZ 241.

³⁸ Auı., osZ. 29.

³⁹ Auı., osZ. 28.

• Universidad: National & Kapodistrian University of Athens (History and Philosophy of Science Department)
• Autor: Photios Zygoulis (Autor)
• Año de publicación: 2013
• Páginas: 79
• No. de catálogo: V213099
• ISBN (Ebook): 9783656415046
• ISBN (Libro): 9783656415350
• Idioma: Griego
• Etiqueta: fraassen